Po 11 latach postanowiliśmy wrócić (rekonstrukcyjnie) do urokliwej Czepurki w Gminie Janów, aby zaprezentować Państwu naszą najnowszą sylwetkę w galerii postaci - sylwetkę celowniczego ręcznego karabinu maszynowego wz. 28 z I batalionu 25 Pułku Piechoty mjr. Stanisława Juszczakiewicza. Dodatkowym smaczkiem jest fakt, że to właśnie 11 lat temu w czasie naszych wewnętrznych ćwiczeń w Czepurce, zadebiutowała - wówczas jako nowość - nasza replika rkm wz. 28, której używamy do dziś.
W czasie bitwy janowskiej stoczonej 3 i 4 września 1939 roku przez 7 Dywizję Piechoty z niemiecką 3 Dywizją Lekką i 4 Dywizją Piechoty (oraz elementami innych jednostek), Czepurka znalazła się w samym centrum wydarzeń wojennych. Poza kilkoma wcześniejszymi starciami polskich i niemieckich pododdziałów rozpoznawczych, po południu 3 września 1939 roku na terenie parku dworskiego w Czepurce zatrzymało się dowództwo 25 Pułku Piechoty z płk. dypl. Adamem Świtalskim na czele.
W tym samym czasie, zgodnie z rozkazem dowódcy pułku, po wielogodzinnym boju z niemiecką 4 Dywizją Piechoty pod Zrębicami i Przymiłowicami, oddziały 25 pp oderwały się od nieprzyjaciela i przeszły na skraj lasu rozciągającego się po zachodniej stronie Czepurki. Zadaniem pułku było przejście w kierunku wschodnim do przeciwległego kompleksu leśnego w rejonie Śmiertnego Dębu, przez ponad dwukilometrową otwartą przestrzeń olbrzymiej polany, od północy ograniczonej torem kolejowym Częstochowa – Kielce, z centralnie położoną wsią Czepurka. O 19.30 poszczególne bataliony 25 pp ruszyły i w trzech równoległych kolumnach ruszyły przez polanę, szybko dostając się w silny ogień niemieckiej artylerii ciężkiej, który przysporzył poważnych strat w ludziach i sprzęcie. Był to ostatni moment, ponieważ w tym samym czasie z rejonu Skowronowa i Piasku, w kierunku Czepurki do natarcia ruszyły oddziały niemieckiej 4 Dywizji Piechoty. Na prawym skrzydle 25 pp poruszał się I batalion, który jako jedyny przebył polanę niemal bez szwanku. W chwili, kiedy czołowe pododdziały batalionu mjr. Juszczakiewicza wchodziły do Czepurki, Niemcy podchodzący pod wieś od południa otworzyli ogień z broni maszynowej, strzelając amunicją zapalającą, która wywołała rozprzestrzeniające się pożary. Na rozkaz płk. Świtalskiego jedna z kompanii I batalionu wprost z marszu obsadziła południowy skraj Czepurki z parkiem dworskim i folwarkiem włącznie, wdając się w zaciętą walkę ogniową z nieprzyjacielem. Jej zadaniem była osłona pozostałych oddziałów 25 pp przechodzących przez wieś oraz osłona odejścia dowództwa pułku. Przejście batalionu mjr. Juszczakiewicza przez Czepurkę nadzorował sam dowódca pułku, stojąc przy swoim samochodzie obok murowanej kaplicy na skrzyżowaniu z drogą do Śmiertnego Dębu. Po wykonaniu zadania, kompania osłonowa wykorzystując zapadające ciemności sprawnie oderwała się od przeciwnika i ruszyła w ślad za siłami głównymi batalionu.
Poniższą rekonstrukcję sylwetki celowniczego ręcznego karabinu maszynowego oparliśmy na wspomnieniach żołnierzy 25 pp, w tym na relacji oficera gospodarczego pułku kpt. int. Stanisława Boboli, a także na zachowanych fotografiach żołnierzy kompanii zwiadowców 25 pp wykonanych 1 września 1939 roku(!). Poza uzbrojeniem, czyli ręcznym karabinem maszynowym Browning wz. 28 (kaliber 7,92 mm), żołnierz ma na sobie pełne umundurowanie i wyposażenie przewidziane etatem „mob”, w tym m.in. mundur sukienny nowego wzoru z krótkimi owijkami (potocznie zwany mundurem wz. 36), trzewiki juchtowe wz. 31, hełm wz. 31, pas główny wz. 31 z ładownicami brezentowymi na magazynki do rkm (celowniczy przenosił w nich łącznie pięć magazynków i przybornik), chlebak wz. 33 z paskiem noszony na lewym boku (przewieszony przez prawe ramię), maskę przeciwgazową wz. 32/dł. w torbie brezentowej noszoną na prawym boku (przewieszoną przez lewe ramię), łopatkę piechoty w skórzanej ramce oraz zgodnie z etatem „mob” – bagnet wz. 24 w pochwie z żabką uniwersalną wz. 24. Na plecach żołnierza widoczny tornister wz. 33 ze stroczonym płaszczem sukiennym wz. 19, menażką wz. 31 i kocem polowym wz. 31 pod klapą; szelki tornistra podpięte do ładownic na magazynki rkm. Po zdjęciu tornistra, do podtrzymywania ładownic często stosowano skrócony pasek od chlebaka.
Autor tekstu: Adam Kurus
Pozował: Łukasz Wójtowicz
Zdjęcia: Marcin Kurus
