Stowarzyszenie Historyczne Reduta Częstochowa » Aktualności

12.05.2015 Projekt "Wzgórze 296,6"
12.05.2015 Projekt

Poniżej przedstawiamy Państwu opis i założenia szeroko zakrojonego projektu „Wzgórze 296,6” realizowanego przez nasze Stowarzyszenie od kwietnia 2015 roku. Obecnie realizacja projektu wkroczyła w stadium zaawansowane, a o kolejnych etapach informujemy Państwa na bieżąco od kilku tygodni.

 

Opis i cele projektu "Wzgórze 296,6":

 

„Wzgórze 296,6” to samodzielny projekt Stowarzyszenia Historycznego Reduta Częstochowa im. por. Arkadiusza Ordyńskiego, realizowany od kwietnia 2015 roku. Celem projektu jest, poprzez wykorzystanie walorów historyczno – krajobrazowych wzgórza 296,6 w Liszce Górnej, upamiętnienie i przybliżenie mieszkańcom miasta bohaterów i historii walk stoczonych przez 6 kompanię 27 Pułku Piechoty, dowodzoną przez por. Arkadiusza Ordyńskiego, w obronie umocnionego wzgórza 296,6 w dniu 2 września 1939 roku. Do dnia dzisiejszego, na wzgórzu 296,6 znajdują się trzy polskie schrony żelbetowe z 1939 roku: dwa schrony bojowe do ognia bocznego na 1 ciężki karabin maszynowy oraz jeden schron obserwacyjny. Na części wzgórza 296,6 zlokalizowany jest obecnie Cmentarz Komunalny przy ul. Radomskiej w Częstochowie, na terenie którego znajduje się jeden ze schronów bojowych. Drugi tego typu obiekt położony jest vis a vis cmentarza przy ul. Radomskiej prowadzącej do głównego wejścia i na parking przed cmentarzem. Trzeci – schron obserwacyjny – położony jest nieopodal na samym szczycie wzgórza 296,6. Wszystkie obiekty noszą liczne ślady ciężkich walk z 2 września 1939 roku, stanowiąc bezpośrednie świadectwo omawianych wydarzeń historycznych, a tym samym posiadając wysoki walor edukacyjny. Ponadto, celem projektu jest także popularyzacja historii bitwy stoczonej 2 września 1939 roku przez 7 Dywizję Piechoty w obronie ufortyfikowanej pozycji „Częstochowa”, której jednym z epizodów są właśnie omawiane wydarzenia na odcinku 6 kompanii 27 Pułku Piechoty. Ciężkie walki z oddziałami 1 Dywizji Pancernej i 14 Dywizji Piechoty z niemieckiego XVI Korpusu Armijnego oraz 4 i 46 Dywizji Piechoty z IV Korpusu Armijnego, prowadzone były przez cały dzień na wszystkich odcinkach obrony, od Kawich Gór i Kiedrzyna na północy, przez Grabówkę, Liszkę Górną, Kawodrzę Górną, Skorki, Kędory-Sabinów, aż po Błeszno, Bugaj, Słowik i Wrzosową na południu. Ostatecznie, obrona pozycji „Częstochowa” zakończyła się sukcesem 7 Dywizji Piechoty. Do późnego wieczora wszystkie natarcia przeciwnika – mającego kilkukrotną przewagę – na wszystkich odcinkach obrony zostały odparte.

 

Główne założenia i etapy projektu "Wzgórze 296,6":

 

1. Upamiętnienie wysiłku bojowego żołnierzy 6 kompanii 27 Pułku Piechoty poprzez stworzenie miejsca pamięci na Cmentarzu Komunalnym w Częstochowie.

2. Przywrócenie schronu bojowego przy ul. Radomskiej i jego otoczenia do stanu pierwotnego z września 1939 roku.

3. Adaptacja schronu bojowego przy ul. Radomskiej i jego otoczenia do celów edukacyjno – popularyzatorskich z wykorzystaniem rekonstrukcji historycznej.

4. Renowacja schronu obserwacyjnego wraz z uporządkowaniem najbliższego otoczenia obiektu.

 

Rys historyczny walk o wzgórze 296,6 w dniu 2 września 1939 roku:

 

Umocnione wzgórze 296,6 górujące nad północno – zachodnią częścią Częstochowy stanowiło jeden z kluczowych punktów obrony odcinka „Północ” na pozycji „Częstochowa”, zwanej także redutą częstochowską. Ponadto, wzgórze stanowiło także doskonały punkt obserwacyjny dla obserwatorów polskiej artylerii, z widokiem rozciągającym się aż po Lgotę i Libidzę. Ewentualne zdobycie wzgórza mogło dać zatem Niemcom doskonały wgląd w centrum polskiego ugrupowania, a w konsekwencji możliwość przełamania pierwszej linii obrony 27 Pułku Piechoty. W związku z tym, odcinek obejmujący wzgórze 296,6 w Liszce Górnej, w lipcu i sierpniu 1939 roku został silnie ufortyfikowany obiektami stałymi i polowymi. Poza dwoma żelbetowymi schronami bojowym na ciężkie karabiny maszynowe i schronem obserwacyjnym, linie obronne składały się ze schronów drewniano-ziemnych, sieci okopów i rowów łącznikowych, stanowisk broni przeciwpancernej, moździerzy, granatników, węzłów łączności i punktów dowodzenia. Przed okopami wybudowano płot z drutu kolczastego, a nieco dalej, przygotowano rów przeciwczołgowy i linie zapór przeciwpancernych. Przedpole ubezpieczono także talerzowymi minami przeciwpancernymi. Odcinka w którego skład wchodziło wzgórze 296,6 broniła 6 kompania 27 pp por. Arkadiusza Ordyńskiego. Wspierały ją załogi schronów bojowych i moździerze z 2 kompanii ckm 27 pp, działa przeciwpancerne z kompanii przeciwpancernej 27 pp oraz polska artyleria z 7 pal oraz 7 dac. Od rana 2 września rozpoczęły się ciężkie walki o umocnione wzgórze 296,6, które szturmowały oddziały niemieckiego 11 Pułku Piechoty z 14 Dywizji Piechoty wspierane przez czołgi 1 Dywizji Pancernej, artylerię i lotnictwo. Pierwsze natarcie rozpoczęło się ok. godz. 9.30 i trwało do ok. godz. 12, a w wyniku starcia Niemcy stracili m. in. dwa zniszczone czołgi lekkie. Zasadnicze, kulminacyjne walki trwały od ok. godz. 14 do 19, Niemcy ponawiali ataki przy wsparciu czołgów z 2 Pułku Pancernego, ciężkiego ognia własnej artylerii i ataków lotnictwa szturmowego, które miały sparaliżować polskich obrońców, jednak dzięki silnie umocnionym pozycjom nie przynosiły one zamierzonego rezultatu. Ok. godz. 15 oddziałom niemieckim udało się wedrzeć w pierwszą linię polskich okopów, jednak dzięki postawie załóg schronów, których żołnierze nie wycofali się, podejmując obronę w bezpośredniej walce z wrogiem, udało się zatrzymać Niemców na pierwszej linii. W tym momencie ruszył kontratak 6 kompanii 27 pp, którym osobiście dowodził por. Ordyński, podczas którego odbito pierwszą linię okopów, wzięto jeńców oraz zdobyto niemiecką broń maszynową i inny sprzęt. Niemcy ponownie zostali zmuszeni do wycofania się na pozycje wyjściowe pod Szarlejką. Kolejne silne natarcie dwóch niemieckich batalionów z 11 pp ruszyło po godz. 17, jednak także i ono zostało zatrzymane, a następnie odparte. Polacy odnieśli sukces obronny, wzgórze 296,6 pozostało niezdobyte. Bezpośrednio w walce o wzgórze 296,6 Niemcy stracili kilkudziesięciu zabitych i rannych, kilkunastu jeńców oraz kilka czołgów i inny sprzęt bojowy. Po stronie polskiej także byli zabici i ranni, w obronie wzgórza 296,6 polegli m. in. plut. pchor. Marian Leszczuk, plut. pchor. Waldemar Stosik, strz. Antoni Sośniak i strz. Wacław Flis. Mimo ciężkiej walki, po stronie polskiej łączne straty w zabitych i rannych były stosunkowo niewielkie, co zawdzięczać należy silnie umocnionym i dobrze przygotowanym pozycjom obronnym. W walce wyróżnili się m. in. por. Arkadiusz Ordyński, dowódca 6 kompanii 27 pp, ppor. Marian Buchacz, oficer zwiadowczy 7 dac, ppor. Mieczysław Sadowski, dowódca 1 baterii 7 dac oraz żołnierze z załóg obu żelbetowych schronów bojowych.

 

Szczegółowy opis walk na pozycji „Częstochowa” oraz na odcinku 6 kompanii 27 Pułku Piechoty, w tym walk w obronie umocnionego wzgórze 296,6, znaleźć można w poniższej publikacji:

 

A. Kurus, Czołgi na przedmieściach. 7 Dywizja Piechoty w obronie Częstochowy 1 – 3 września 1939 roku, Częstochowa 2014.